เมื่อผู้เขียนยังเด็ก จำได้ว่าได้ยินข้อความนี้เป็นประจำ คือ “น้ำไหล ไฟสว่าง ทางดี มีงานทำ” นี้เป็นคำขวัญของรัฐบาลในยุคนั้นที่โหมพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศด้วยความเชื่อว่า ถ้าผู้คนมีรายได้ดี มีความเป็นอยู่สะดวกสบาย ประชาชนก็จะมีความสุข ประเทศก็จะเจริญก้าวหน้า แต่หลังจากผ่านมาได้เกือบ ๕๐ ปี แม้ไฟฟ้า น้ำประปา และถนนเข้าถึงทุกหมู่บ้านทั่วประเทศ ผู้คนมีรายได้เฉลี่ยต่อหัวเพิ่มขึ้นถึง ๔๐ เท่า แต่คนไทยไม่ได้มีความสุขเพิ่มขึ้นเลย สิ่งที่มีมากขึ้นคือความสะดวกสบาย แต่ที่เพิ่มขึ้นตามไปด้วยก็คือ ความร้าวฉานในครอบครัว ความแตกแยกในสังคม อาชญากรรม และจำนวนผู้ป่วยโรคจิตโรคประสาท

ความสุขที่แท้จริงนั้นไม่ได้อยู่ที่ว่าเรามีทรัพย์สินเงินทองและความสะดวกสบายมากขึ้นเพียงใด แต่ขึ้นอยู่กับคุณภาพจิตของเราและสัมพันธภาพกับผู้อื่นต่างหาก “ไฟสว่าง”แม้จะมีประโยชน์ แต่ก็ไม่สำคัญเท่ากับ “ใจสว่าง” และถึงจะมี “น้ำไหล” เปิดใช้ได้ตลอด ๒๔ ชั่วโมง ก็ไม่ทำให้เรามีความสงบเย็นได้เท่ากับ “น้ำใจ”

ใจที่ถูกบดบังด้วยอารมณ์อกุศล เช่น ความโกรธ ความอยากได้ใคร่ดี ย่อมนำความทุกข์มาให้เรา ไม่ว่าภายนอกจะสงบเย็นเพียงใด แต่ภายในนั้นกลับร้อนรุ่ม และไม่ว่าจะได้มาเท่าไร ก็ไม่รู้จักพอเสียที กระนั้นก็ไม่มีอะไรที่ปกคลุมใจเราให้มืดมิดได้เท่ากับความหลง อันได้แก่ความสำคัญผิดว่าทุกอย่างที่เรามีนั้นจะต้องเที่ยงแท้ยั่งยืน เป็นของเราไปตลอด และอยู่ในอำนาจของเราเสมอ ใจที่หลงยึดหลงอยากให้ทุกอย่างเป็นไปตามความปรารถนาของเรา ย่อมประทุษร้ายเราเองเป็นคนแรก และร้ายแรงเกินกว่าที่คนอื่นจะทำแก่เราได้

เมื่อใดที่เรารู้เท่าทันอารมณ์ดังกล่าว และตื่นจากความหลง ประจักษ์แก่ใจว่าความยึดอยากนั้นเองเป็นที่มาแห่งความทุกข์ทั้งมวล จนปล่อยวางความคาดหวังที่ฝืนความจริง ใจก็จะพลันสว่างสงบ โปร่งเบา และมีความสุขอย่างไม่เคยพบมาก่อน

ใจสว่างไม่อาจเกิดขึ้นจากการคิดเอา แต่เกิดขึ้นจากการที่เราหมั่นมองตนอยู่เสมอ ไม่มัวหลงเพลินกับวัตถุภายนอก และมิใช่สิ่งเดียวกับการหมกมุ่นอยู่กับตนเอง ตรงกันข้ามการเปิดใจรับรู้ความรู้สึกของผู้อื่น ใส่ใจกับทุกคนที่เราเกี่ยวข้อง และมีน้ำใจกับเพื่อนมนุษย์ ทำดีต่อเขาด้วยความบริสุทธิ์ใจ คือสิ่งที่จะช่วยขับไล่เมฆหมอกแห่งความหลงตนหรือเห็นแก่ตัวออกไปจากใจเรา ทำให้แสงสว่างแห่งปัญญาสามารถสาดส่องมายังใจเราได้ ใช่หรือไม่ว่ามายาภาพแห่งอัตตาหรือตัวตนที่เราหลงยึดติดนั้นคือเปลือกที่ปกคลุมจิตที่แน่นหนาที่สุด

“ใจสว่าง” เล่มนี้มิใช่แผนที่นำทางให้ผู้อ่านค้นพบคำตอบสำคัญของชีวิตได้ แต่ก็หวังว่าจะช่วยกระตุ้นเตือนและเป็นกำลังใจให้ทุกท่านค้นพบแสงสว่างภายในใจตน ไม่ว่าท่านจะทุกข์เพียงใด ก็ขอให้ระลึกว่าท่ามกลางความมืดมิดแห่งชีวิตนั้นมีประกายไฟภายในใจของท่านที่พร้อมจะปลุกใจให้สว่างโพลงและขับไล่ความมืดมนอนธการไปได้ในที่สุด

บทความที่นำมารวมพิมพ์ในหนังสือเล่มนี้ เกือบทั้งหมดเคยตีพิมพ์มาก่อนแล้วในคอลัมน์ “Beautiful Mind” ของนิตยสารIMAGE ระหว่างปี ๒๕๔๙-๒๕๕๒ ผู้เขียนขอขอบคุณคุณนิภา เผ่าศรีเจริญ ซึ่งไม่เพียงเชื้อเชิญให้ผู้เขียนส่งผลงานมาลงในคอลัมน์ดังกล่าวเท่านั้น หากยังรับเป็นบรรณาธิการให้กับหนังสือเล่มนี้ด้วย ใช่แต่เท่านั้นยังกรุณารับตรวจแก้คำผิดให้ทั้ง ๆ ที่มีภารกิจมากมาย ท้ายที่สุดขอขอบคุณคุณพาฝัน ศุภวานิช แห่งสำนักพิมพ์วงกลมที่ช่วยให้ “ใจสว่าง”ออกมาเป็นหนังสือที่น่าอ่านได้ในที่สุด