คำปรารภในการพิมพ์ครั้งที่สาม

หนังสือเล่มนี้พิมพ์ขึ้นใหม่ในช่วงที่กรณีธัมมชโย/ธรรมกาย ได้ตกเป็นข่าวใหญ่อีกครั้งหนึ่ง  สืบเนื่องจากเหตุการณ์เมื่อปี ๒๕๔๒ และเรื่องอื้อฉาวเมื่อเร็ว ๆ นี้   เช่นเดียวกับเหตุการณ์เมื่อ ๑๖ ปีที่แล้ว  มหาเถรสมาคมได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักว่าปกป้องผู้นำวัดพระธรรมกาย  หากเหตุการณ์ในอดีตสามารถบอกอะไรได้เกี่ยวกับอนาคต  ก็คาดการณ์ได้ว่าในที่สุดกรณีดังกล่าวจะเงียบหายไป กลายเป็นคลื่นกระทบฝั่งดังเดิม  อย่างไรก็ตามเชื่อได้ว่าอีกไม่นานก็จะมีข่าวอื้อฉาวเกี่ยวกับพระเกิดขึ้นอีก และจะเกิดขึ้นเรื่อย ๆ  เพียงแต่เปลี่ยนสถานที่ ชื่อบุคคล และพฤติกรรมเท่านั้น

ปัญหาพระประพฤติผิดธรรมวินัยเกิดขึ้นอย่างชุกชุม ปีแล้วปีเล่า  น่าจะกระตุกให้ผู้คนตระหนักว่า นี้มิใช่เป็นปัญหาระดับบุคคล หรือเป็นเพราะมีพระไม่ดีปะปนอยู่กับพระดี  หากจัดการพระไม่ดีออกไป สังฆมณฑลก็จะเป็นปกติสุข แท้จริงแล้วปัญหาดังกล่าวสะท้อนถึงข้อบกพร่องในเชิงระบบหรือปัญหาระดับโครงสร้าง  ซึ่งต้องแก้ด้วยการปฏิรูประบบอย่างจริงจัง โดยเฉพาะการปฏิรูประบบการปกครองและการศึกษาของคณะสงฆ์ หาไม่แล้วข่าวอื้อฉาวเกี่ยวกับพระก็จะปรากฏไม่หยุดหย่อน จนผู้คนหมดศรัทธากับคณะสงฆ์และมหาเถรสมาคม หรือยิ่งกว่านั้นคือเสื่อมศรัทธาในพระศาสนา 

ทุกวันนี้มีผู้ที่ห่วงใยในพระศาสนาและคณะสงฆ์มิใช่น้อย   แต่ลำพังความปรารถนาดีย่อมไม่เพียงพอ จำเป็นต้องมีความรู้เกี่ยวกับสภาพการณ์ของพระศาสนาและคณะสงฆ์ในปัจจุบัน โดยมองเห็นความเป็นมาหรืออดีตที่ยาวไกล และเชื่อมโยงกับเหตุปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง  แม้เพียงแค่เห็นปรากฏการณ์ก็ยังไม่เพียงพอ แต่จะต้องมองเห็นถึงรากเหง้าหรือเหตุปัจจัยนานัปการที่รองรับ ซึ่งเป็นเสมือนมวลมหาศาลของภูเขาน้ำแข็งที่ซ่อนอยู่ใต้น้ำและหนุนยอดภูเขาเพียงน้อยนิดให้โผล่พ้นน้ำเท่านั้น

หนังสือเล่มนี้พยายามพูดถึงสาเหตุและความเป็นมาของพุทธศาสนาไทยในปัจจุบันทั้งในแง่สถาบันและหลักธรรม แม้พยายามพิจารณาให้ครอบคลุมทุกมิติ แต่ก็เชื่อว่าทำได้แต่เพียงบางส่วนเท่านั้น  พร้อม ๆ กับที่พูดถึงปัญหาที่เข้าขั้นวิกฤต ก็เสนอทางออกในเชิงระบบด้วย แม้มีข้อบกพร่องไม่น้อย แต่ก็น่าจะเป็นจุดตั้งต้นสำหรับการถกเถียงพิจารณาเพื่อนำไปสู่การปฏิรูปชนิดที่นำพุทธศาสนาโดยเฉพาะคณะสงฆ์ กลับมามีความสำคัญต่อชีวิตและสังคมไทย แม้จะไม่เท่ากับอดีตก็ตาม

ในช่วงที่มีการถกเถียงถึงการปฏิรูปพุทธศาสนาไทยนั้น  มีหลายคนถามหาหนังสือเล่มนี้  แต่ก็หาได้ยาก เนื่องจากพิมพ์ครั้งสุดท้ายเมื่อ ๔ ปีก่อน จึงเหลือน้อยมาก  ดังนั้นสำนักพิมพ์มูลนิธิโกมลคีมทองจึงแจ้งความประสงค์ขอพิมพ์หนังสือเล่มนี้อีกครั้งหนึ่ง ข้าพเจ้ายินดีอนุญาต  และหวังว่าหนังสือเล่มนี้จะมีส่วนช่วยให้สาธุชนตระหนักถึงความสำคัญของการปฏิรูปพุทธศาสนาไทยและเห็นทางออกจากวิกฤตที่กำลังรุมเร้าอยู่ในขณะนี้

พระไพศาล วิสาโล
๑๕ มีนาคม ๒๕๕๘