ปุจฉา-วิสัชนาทั้งหมดในหนังสือเล่มนี้ คัดสรรมาจาก Facebook ที่มิตรผู้หนึ่งได้จัดทำขึ้นให้แก่อาตมาในรูป fan page แรกเริ่มเดิมทีเนื้อหาในหน้าดังกล่าวคัดมาจากบทความและคำบรรยายของอาตมาตามที่ต่าง ๆ รวมทั้งจากเว็บไซต์ของอาตมา (www.visalo.org) ต่อมาเริ่มมีผู้อ่านหลายท่านเขียนคำถามมาลงในเพจดังกล่าว มีทั้งที่เกี่ยวกับข้อเขียนและคำบรรยายของอาตมา และที่เป็นข้อสงสัยส่วนตัวในชีวิตประจำวัน มิตรผู้ดูแลเพจดังกล่าวจึงได้รวบรวมคำถามส่งมาให้อาตมาตอบเป็นคราว ๆ ระยะหลัง “ปุจฉา-วิสัชนา”จึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของเพจดังกล่าว ที่มีผู้ติดตามอ่านเป็นประจำ

คำถามเหล่านี้มักเป็นข้อสงสัยที่อยู่ในใจของผู้คนเป็นอันมาก หากไม่เป็นเรื่องบุญ-บาปหรือความถูก-ผิดในมุมมองของพุทธศาสนา ก็มักจะเป็นปัญหาความสัมพันธ์กับผู้คน รวมทั้งแนวทางในการดำเนินชีวิต คำตอบส่วนใหญ่ของอาตมาจะพยายามอิงธรรมในพุทธศาสนาเป็นหลัก แต่บางครั้งก็อาศัยความเห็นส่วนตัวหรือประสบการณ์ที่เคยพานพบมา อย่างไรก็ตามเนื่องจากข้อจำกัดด้านเวลาของอาตมา ประกอบกับลักษณะจำเพาะของสื่ออย่าง Facebook คำตอบจึงมักจะไม่ยาวมาก อ่านได้ในเวลาสั้น ๆ และไม่เป็นวิชาการมากนัก จึงไม่ค่อยมีการอ้างอิงพุทธพจน์หรือที่มาของหลักธรรมที่อาตมาใช้เป็นแนวในการตอบ แม้กระนั้นก็มีบางคำถามที่จำเป็นต้องใช้เนื้อที่ในการตอบพอสมควรเพราะเป็นประเด็นที่มีหลายแง่มุม ไม่สามารถตอบแบบ “ฟันธง”โดยแง่เดียวได้

เนื่องจากคำตอบของอาตมามักมีความเห็นส่วนตัวแทรกอยู่ด้วย อีกทั้งเขียนขึ้นภายใต้ข้อจำกัดทั้งด้านเวลาและสติปัญญา ดังนั้นผู้อ่านจึงไม่ควรถือว่าคำตอบเหล่านี้เป็น “คำตอบสุดท้าย” ควรถือเป็นคำตอบแนวหนึ่ง ซึ่งอาจผิดหรือถูกก็ได้ ผู้อ่านจึงควรไตร่ตรองด้วยปัญญาของตน และอาศัยความรู้จากแหล่งอื่นประกอบด้วย และหากพบว่าคำตอบของอาตมามีความผิดพลาดในด้านข้อเท็จจริง กรุณาแจ้งให้อาตมาทราบด้วย เพื่อแก้ไขในโอกาสต่อไป

ขอขอบคุณมิตรผู้ไม่ประสงค์จะออกนาม ซึ่งจัดทำเพจดังกล่าว โดยไม่ได้รู้จักกับอาตมาเป็นการส่วนตัวมาก่อน (และไม่ทราบว่าอาตมามี Facebook ของตัวเองอยู่แล้ว) ธรรมฉันทะและความใส่ใจของมิตรผู้นี้มีส่วนสำคัญมากในการทำให้เพจดังกล่าวได้รับความนิยมและมีผู้ติดตามเป็นจำนวนมาก รวมทั้งทำให้ปุจฉา-วิสัชนาทั้งหมดในหนังสือเล่มนี้เกิดขึ้น (ผู้สนใจโปรดดูที่เพจ “พระไพศาล วิสาโล Phra Paisal Visalo”) พร้อมกันนี้ก็ขอขอบคุณคุณสุวรรณา ตปนียากรกช ที่ได้รวบรวมปุจฉา-วิสัชนาส่วนหนึ่งมารวมพิมพ์เป็นเล่ม ทำให้ผู้อ่านกลุ่มใหญ่ที่ไม่คุ้นกับสื่ออินเตอร์เน็ต สามารถเข้าถึงเนื้อหาได้โดยง่าย หวังว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์แก่ท่านตามสมควร

พระไพศาล วิสาโล
๑ ตุลาคม ๒๕๕๔