คำปรารภ

ชั่วชีวิตของคนเรา มีวิชามากมายที่ต้องเรียนรู้ มิใช่เพื่อความอยู่รอดเท่านั้น แต่ยังเพื่อความเจริญก้าวหน้าและผาสุก วิชาเหล่านี้เปิดสอนทั้งในโรงเรียน วิทยาลัย และมหาวิทยาลัย   โดยมีการวัดผลอย่างจริงจัง  แต่มีวิชาหนึ่งที่มักถูกละเลย และแทบไม่มีสอนในสถาบันการศึกษาใด ๆ นั่นคือ วิชาชีวิต

มีวิชามากมายที่เรียนอย่างหน้าดำคร่ำเครียดในโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย  ครั้นสอบผ่านแล้วหลายคนแทบไม่ได้เอาไปใช้ประโยชน์เลย  แต่วิชาชีวิตนั้นหาเป็นเช่นนั้นไม่  สามารถนำมาใช้ประโยชน์ตลอดเวลา  วิชามากมายเรียนแล้วช่วยให้ร่ำรวยมีสถานภาพทางสังคม แต่ไม่ได้ช่วยแก้ทุกข์ได้เลย ไม่ว่ายามเสื่อมลาภ เสื่อมยศ ถูกต่อว่าด่าทอ สูญเสียคนรัก หรือล้มป่วย  ในขณะที่วิชาชีวิตนั้นช่วยให้เราก้าวข้ามปัญหาชีวิตไปได้ด้วยดี  แม้ประสบกับความผันผวนปรวนแปรในชีวิต จิตก็ยังเป็นปกติสุขอยู่ได้

วิชาชีวิตช่วยให้เราไม่จมทุกข์ หรือซ้ำเติมตนเองยามประสบปัญหา ขณะเดียวกันก็ไม่หลงระเริงในลาภยศและความสำเร็จ  มีภูมิคุ้มกันรักษาใจไม่ให้อารมณ์อกุศลครอบงำ และสามารถเป็นสุขได้ในทุกหนแห่ง เมื่อพลัดพรากก็ไม่เศร้าโศกเสียใจ เมื่อสูญเสียก็ไม่ตีอกชกหัว  เมื่อเจ็บป่วยก็ไม่คร่ำครวญ  และเมื่อจะตายก็ไม่พรั่นพรึง

วิชาชีวิตนั้นเรียนได้จากประสบการณ์ชีวิต  โดยมีปัญหาต่าง ๆ เป็นทั้งการบ้านและบททดสอบ โดยมีความตายเป็นการสอบไล่ ชนิดที่ไม่มีการแก้ตัว  หากสอบตกก็ทุรนทุรายก่อนตายโดยมีอบายเป็นที่หมาย หากสอบได้ก็จากไปอย่างสงบและเข้าถึงสุคติ  น่าเสียดายที่คนจำนวนไม่น้อยพากันสอบตก เพราะไม่คิดว่าจะมีการสอบไล่ชนิดนี้รออยู่ จึงมิได้เตรียมตัวแม้แต่น้อย หรือหนักกว่านั้นคือไม่คิดว่ามีวิชาชีวิตที่ต้องเรียนเลยด้วยซ้ำ  ทั้งชีวิตจึงปล่อยโอกาสทองให้หลุดลอยไป  แต่ผู้มีปัญญานั้นย่อมตระหนักเสมอว่า ชีวิตนี้มีขึ้นเพื่อการเรียนรู้  และการเรียนรู้ที่สำคัญคือวิชาชีวิต  ดังนั้นจึงหมั่นศึกษาหาบทเรียนจากวิชานี้อยู่เสมอ  รางวัลที่ได้คือเมื่อยังมีลมหายใจก็เป็นสุขในทุกที่ ครั้นวาระสุดท้ายมาถึงก็พร้อมรับความตายด้วยใจสงบ

หนังสือเล่มนี้ประกอบด้วยบทความ ๕ ชิ้น ซึ่งมีที่มาจากคำบรรยายในที่ต่าง ๆ ชมรมกัลยาณธรรมเคยนำคำบรรยายแต่ละบทมาพิมพ์เป็นเล่มแจกเป็นธรรมทาน  บัดนี้คุณศศิวรรณ เตชะกฤตธีรนันท์และมิตรสหายแห่งชมรมธรรมจริยะประสงค์จะนำบทความทั้ง ๕ ชิ้นมารวมพิมพ์ในเล่มเดียวกัน เพื่อแจกเป็นธรรมทานในงานบรรยายที่คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยในวันที่ ๑๘ ธันวาคม ศกนี้ 

ขออนุโมทนาในกุศลจริยาของคุณศศิวรรณ ชมรมธรรมจริยะ และคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ที่มุ่งเผยแพร่ธรรมเพื่อประโยชน์สุขของสาธุชนทั้งหลาย หวังว่าหนังสือเล่มนี้จะมีส่วนช่วยสร้างความตระหนักถึงความสำคัญของวิชาชีวิต รวมทั้งเพิ่มพูนความรู้เกี่ยวกับวิชานี้ให้แก่ผู้สนใจเพื่อการดำเนินชีวิตอย่างมีความสุขและเข้าถึงประโยชน์สูงสุดแห่งการเกิดมาเป็นมนุษย์ นั่นคือ ความพ้นทุกข์อย่างสิ้นเชิง

พระไพศาล วิสาโล
๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๙