คำปรารภ

ความรู้ที่เป็นประโยชน์ในการประกอบอาชีพนั้นมีมากมาย  แต่มีความรู้อีกประเภทหนึ่งซึ่งเราไม่ควรละเลย  นั่นคือความรู้เกี่ยวกับความจริงของชีวิต  ความรู้ดังกล่าวทำให้เราสามารถอยู่ในโลกนี้ได้อย่างมีความสุขจริงอยู่ความทุกข์เป็นสิ่งที่ไม่มีใครหนีพ้น  แต่เมื่อความแก่ ความเจ็บ ความพลัดพราก ความล้มเหลวบังเกิดขึ้น ไม่จำเป็นที่เราจะต้องเศร้าโศก เสียใจ อาลัยอาวรณ์  ขุ่นเคือง ท้อแท้  หรือจมอยู่กับความตกต่ำย่ำแย่เสมอไป  เหตุการณ์เหล่านี้สามารถเป็นอุปกรณ์สอนธรรม ฝึกใจเราให้เข้มแข็ง เตือนให้ไม่ประมาทกับชีวิต  อีกทั้งยังเปิดใจให้เห็นสัจธรรมได้ด้วย นี้คือความจริงอย่างหนึ่งที่เราควรรู้

ความทุกข์ไม่เพียงผลักดันให้เราเข้าหาธรรม  หากยังแสดงธรรมให้เราเห็น   เพราะทุกข์ก็คือธรรมนั้นเอง  สัจธรรมที่ช่วยให้พ้นทุกข์นั้นล้วนอยู่ในสิ่งที่เราเรียกว่าทุกข์  แต่เป็นเพราะคนส่วนใหญ่เมื่อเจอทุกข์แล้วมักปล่อยใจให้เป็นทุกข์  จึงถูกทุกข์กระทำย่ำยี  อันที่จริง ทุกข์นั้นหากเราดูมันด้วยสติ พิจารณาด้วยปัญญา  ก็สามารถเห็นธรรมที่ช่วยให้จิตเป็นอิสระจากทุกข์ได้  เพราะกุญแจที่ไขไปสู่ความพ้นทุกข์ก็อยู่ในทุกข์นั้นเอง  ทุกข์จึงเป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับความพ้นทุกข์  

ปราศจากโคลนตม ดอกบัวอันงดงามย่อมมิอาจเกิดขึ้นได้ฉันใด   ปราศจากความทุกข์ ปัญญาหรือความรู้แจ้งก็มิอาจเกิดขึ้นได้ฉันนั้น ดังนั้นเมื่อประสบทุกข์จึงไม่ควรตีโพยตีพาย หรือปล่อยใจให้จมอยู่ในความทุกข์  แทนที่จะเป็นผู้ทุกข์ พึงถอยออกมาเห็นทุกข์  ทุกข์จะกลายเป็นธรรมที่มีประโยชน์อย่างยิ่ง

ความรู้เกี่ยวกับความจริงของชีวิตช่วยให้เราอยู่กับความทุกข์ได้ด้วยใจสงบ ขณะเดียวกันก็ช่วยให้เราเข้าถึงความสุขที่ประณีตและประเสริฐได้  ความรู้เหล่านี้ล้วนเป็นวิชาอย่างหนึ่งที่เราควรเรียนรู้ มิใช่ด้วยการอ่านจากตำราหรือฟังครูสอนในห้องเรียนเท่านั้น แต่ด้วยการฝึกจิต ดูใจ และใคร่ครวญประสบการณ์ชีวิต  วิชาจำนวนไม่น้อย เราเรียนแล้วก็ลืมหรือไม่ได้ใช้เลย  แต่วิชาชีวิตเป็นวิชาที่เราได้ใช้ตลอดชีวิตอย่างแน่นอน

หนังสือเล่มนี้ประกอบด้วยบทความ ๖ ชิ้นซึ่งมีที่มาจากจากคำบรรยายของข้าพเจ้าหลังทำวัตรเช้าและเย็น ณ วัดป่าสุคะโต  ตีพิมพ์ครั้งแรกโดยชมรมกัลยาณธรรมในชื่อ “เปลี่ยนทุกข์เป็นธรรม”   ในการพิมพ์ครั้งใหม่นี้สำนักพิมพ์อมรินทร์ธรรมะได้จัดลำดับใหม่และขัดเกลาเนื้อหาทั้งเล่ม  โดยตั้งชื่อใหม่ว่า “วิชาสุดท้ายที่ใช้ได้ตอดชีวิต” หนังสือเล่มนี้จะมีส่วนช่วยให้ผู้อ่านเห็นความสำคัญของวิชาชีวิต เพื่อนำพาชีวิตให้ผ่านทุกข์ พบสุข และเข้าถึงประโยชน์สูงสุดแห่งความเป็นมนุษย์

พระไพศาล วิสาโล
๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐