“มันเป็นความอัปยศของปารีส....มันข่มปารีสประหนึ่งปล่องโรงงานสีดำขนาดยักษ์ ซึ่งบดเบียดวิหารนอเตรอะดาม..ลูฟว์ และประตูชัย  ด้วยความเทอะทะน่าเกลียดของมัน”

นี้เป็นข้อความตอนหนึ่งในแถลงการณ์ของปัญญาชนชั้นนำชาวฝรั่งเศส ๕๐ คนเมื่อปี ๒๔๓๐  พวกเขาทนไม่ได้ที่นครปารีสอันเป็นที่รักของเขากำลังมัวหมองเสื่อมทรามด้วย “เงาอัปลักษณ์ของแท่งกลวงโบ๋ที่ทำจากแผ่นโลหะ”

สิ่งที่คนเหล่านี้ต่อต้านด้วยความรังเกียจชิงชังมิใช่อะไรอื่น หากได้แก่หอไอเฟิล นั่นเอง  รูปทรง วัสดุ และความใหญ่โตสูงเด่นของหอนี้แปลกแหวกแนวเกินกว่าที่ปัญญาชนชั้นนำของฝรั่งเศสจะรับได้   คนเหล่านี้ล้วนมีชื่อเสียงในวงการวรรณกรรมและศิลปะ อาทิ อเล็กซองดร์ ดูมาส์  ซึ่งโด่งดังจากนิยาย “สามทหารเสือ” กีย์ เดอ โมปัซซองต์ นักเขียนเรื่องสั้นแนวหักมุม  แม้แต่ปิซซาโร  ผู้บุกเบิกศิลปะแนวอิมเพรสชันนิสม์ ก็คัดค้านเช่นกัน บางคนถึงกับเรียกมันว่า “แท่งเหน็บทวารที่ตั้งโด่เด่มีรูพรุน”

๘๕ ปีต่อมา  ก็มีเสียงคัดค้านอื้ออึงทำนองเดียวกันจากชนชั้นนำในปารีส เมื่อรัฐบาลมีโครงการสร้างศูนย์ศิลปวัฒนธรรมแห่งใหม่กลางมหานคร ซึ่งเป็นทั้งหอสมุดและพิพิธภัณฑ์ศิลปะร่วมสมัย   สถาปัตยกรรมของศูนย์ปอมปิดูแห่งนี้ไม่เหมือนใคร เพราะเปิดเผยโครงสร้างอาคารรวมทั้งท่อนับร้อยให้เห็นเด่นชัดจากภายนอก แถมระบายสีสรรให้สะดุดตา ทั้งเขียว แดง เหลือง น้ำเงิน  ไม่มีบรรยากาศขรึมขลังแบบพิพิธภัณฑ์ที่คนทั่วไปรู้จักเลย

“ในที่สุดปารีสก็มีอสุรกาย เหมือนตัวที่อยู่ในล็อคเนส” (ทะเลสาบในสกอตแลนด์ที่เชื่อกันว่ามีไดโนเสาร์หลบซ่อนอยู่) เป็นคำวิจารณ์จากเลอฟิกาโร หนังสือพิมพ์ทรงอิทธิพลในฝรั่งเศส  หลายคนรับไม่ได้ที่อาคารหน้าตาพิลึกถูกสร้างกลางย่านประวัติศาสตร์ที่อุดมด้วยตึกเก่าอันงดงาม ทำให้เสียบรรยากาศคลาสสิคอันเป็นเอกลักษณ์ของปารีสไป

นั่นเป็นเหตุผลเดียวกันกับที่ผู้คนรุมวิจารณ์ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดกับพิพิธภัณฑ์ลูฟว์สิบกว่าปีต่อมา  เป้าสำคัญอยู่ที่ปิรามิดกระจกขนาดใหญ่ ที่สร้างครอบทางเข้าพิพิธภัณฑ์  ในสายตาของคนจำนวนไม่น้อย มันเป็นสิ่งที่แปลกแยกกับสถานที่มาก  รูปลักษณ์ราวกับหลุดจากโลกอนาคต ช่างขัดแย้งอย่างยิ่งกับอาคารคลาสสิกที่เป็นแบบฉบับของลูฟว์

อย่างไรก็ตามมาถึงวันนี้  สถานที่ทั้งสามแห่งได้กลายเป็นความภาคภูมิใจของปารีสและฝรั่งเศสทั้งประเทศไปแล้ว  สำหรับคนทั่วโลก  ทั้งสามคือสถานที่ที่ต้องไปเยือนหากได้ย่างเหยียบมหานครแห่งนี้  ใช่แต่เท่านั้นมันยังได้ก่อกระแสแห่งความเปลี่ยนแปลงในวงการสถาปัตยกรรม  อีกทั้งเป็นแบบอย่างให้แก่นานาประเทศทั่วโลกที่ต้องการสร้างสิ่งเชิดหน้าชูตาให้แก่เมืองของตน

ถึงวันนี้คงมีน้อยคนที่เชื่อว่าครั้งหนึ่งหอไอเฟิล  ศูนย์ปอมปิดู และปิรามิดลูฟว์  เคยถูกต่อต้านอย่างหนักมาแล้วตั้งแต่ยังไม่ได้ก่อสร้าง  ทั้งสามเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนว่า สิ่งซึ่งได้รับการยกย่องและชื่นชมนั้น  ใช่ว่ามหาชนจะให้การต้อนรับแต่เริ่มแรก ก็หาไม่  อาจได้รับผลตรงกันข้าม ทั้งนี้ก็เพราะมันมาก่อนกาลเวลานั้นเอง

ดังนั้นหากถูกเยาะเย้ย ถากถาง และโจมตี เพราะคิดหรือทำไม่เหมือนใคร ก็อย่าเพิ่งท้อใจ เพราะนั่นมักเกิดขึ้นกับสิ่งล้ำยุคล้ำสมัยก่อนที่การยกย่องสรรเสริญจะตามมาในภายหลัง  จะว่าไปแล้วก่อนจะได้รับคำสรรเสริญ มักต้องเจอกับคำวิจารณ์เสมอ  ดังนั้นเมื่อจะทำอะไรจึงไม่ควรหวั่นไหวกับคำตำหนิ  ที่จริงแล้วหากมุ่งมั่นในสิ่งที่ทำ ก็ไม่ควรปลาบปลื้มในคำสรรเสริญเช่นกัน เพราะอาจเสียใจในภายหลังเมื่อต้องพบกับคำต่อว่าด่าทอ

สรรเสริญกับนินทา เป็นของคู่กัน   จะหวังแต่คำสรรเสริญโดยหลีกหนีคำนินทาหาได้ไม่  ถ้าอยากมีความสุขและสนุกกับงาน ก็ควรปล่อยวางทั้งคำสรรเสริญและเสียงนิทนา